Porozmawiajmy o zaparciach

Przełamujemy tabu

Wielu ludzi cierpi na zaparcia, ale nikt właściwie nie chce o tym rozmawiać. Pacjenci dializowani często mają ten problem ze względu na specjalną dietę z ograniczeniami dotyczącymi przyjmowania płynów lub przez leki. Należy zerwać z krępującym milczeniem. Dowiedz się, co możesz zrobić, aby rozwiązać problemy trawienne i jak włączyć do diety więcej błonnika, stosując się przy tym do zaleceń lekarzy.

Zaparcie to zasadniczo zmiana w zachowaniu jelit. Występuje ono w różnych formach. Pacjenci opisują zazwyczaj tę dolegliwość jako nieregularne oddawanie stolca, a dokładnie: rzadziej niż trzy razy w tygodniu. Dodatkowo stolec może być zbyt twardy, zbyt mały lub zbyt trudny do wydalenia. Pacjenci czują również, że ich jelita nie są puste lub często muszą się „napinać”.

Zaparcia to szeroko pojęty problem, na który wpływ może mieć wiele czynników. U większości pacjentów nie można zidentyfikować pojedynczej przyczyny. Przewlekła choroba nerek lub dializy stwarzają większe ryzyko powstawania zaparć. Z powodu utraty czynności nerek i różnych innych czynników, takich jak brak odpowiedniego ruchu, zaburzona gospodarka płynów i zmniejszenie ilości błonnika w diecie1, cierpi przewód pokarmowy. Zaparcie jest jednym z najczęstszych objawów. Leki przepisywane na chorobę nerek, takie jak żelazo (głównie w postaci tabletek), lekarstwa wiążące fosforany czy potas, również mogą wywoływać problemy trawienne.1

Diagnoza to pierwszy krok do ulgi

Zaparcie można zazwyczaj zdiagnozować na podstawie objawów i badania fizycznego. Będzie to prawdopodobnie badanie proktologiczne, a w niektórych przypadkach lekarz może zalecić dalsze badania, jakie jak morfologia krwi, prześwietlenie, endoskopia przewodu pokarmowego lub bardziej specjalistyczne testy. W trakcie endoskopii badane jest tylko jelito grube (sigmoidoskopia) lub zarówno duże, jak i małe części jelita cienkiego (kolonoskopia). Nie zapomnij wspomnieć o chorobach, na które cierpisz, i przyjmowanych lekarstwach, gdy lekarz zapyta o historię. Pytania mogą na przykład dotyczyć historii rodziny w zakresie raka jelita grubego, krwi w stolcu, niespodziewanej utraty wagi lub ostatnich zmian w zachowaniu jelita.

Większość ludzi leczy zaparcia we własnym zakresie. Nie należy ich jednak lekceważyć. Należy koniecznie porozmawiać z lekarzem, jeśli zaparcie to niespodziewny stan, trwa dłużej niż dwa tygodnie, jest bardzo uciążliwe lub zauważasz inne symptomy, takie jak krew w stolcu lub na papierze toaletowym, niespodziewana utrata wagi lub gorączka. Właściwe leczenie zależy od rodzaju niedrożności jelita.

Co możesz z tym zrobić?

Możesz zmienić kilka nawyków. Jelita są najbardziej aktywne zaraz po posiłku. Postaraj się wypróżnić właśnie w tym czasie. Jeśli zignorujesz ruch jelit, z czasem będzie on słabł, podczas gdy regularne pobudzanie układu pokarmowego będzie działało na Twoją korzyść. Możesz również zwiększyć aktywność fizyczną i na przykład regularnie chodzić na spacery. Będzie to pobudzać ruch jelit i przeciwdziałać zaparciu.

Musisz również zoptymalizować przyjmowanie płynów w ramach dopuszczonych ograniczeń. Zdrowe osoby mogą przyjmować dowolną ilość płynów, jednak w dializoterapii pacjenci mogą pić jedynie określoną ilość wody i innych płynów — zgodnie z zaleceniami lekarza. Układ pokarmowy potrzebuje dopuszczalnej ilości płynów do prawidłowego funkcjonowania.

Jeśli powyższe zmiany nie przyniosą pozytywnych rezultatów, porozmawiaj z lekarzem, jaki rodzaj środka przeczyszczającego możesz zastosować. Środki przeczyszczające to substancje pomagające w leczeniu zaparć na różne sposoby. Również laktoza (cukier mleczny) może przynieść ulgę w tej przypadłości. Zawsze pamiętaj, aby najpierw porozmawiać z lekarzem lub dietetykiem.

Dobroczynne działanie błonnika pokarmowego

Zwiększenie ilości błonnika w diecie może zmniejszyć lub zlikwidować zaparcie. Błonnik pokarmowy znajduje się w węglowodanach pochodzenia roślinnego — w owocach, warzywach i ziarnach zbóż.2 Jako że jest to część rośliny, która nie jest trawiona w jelicie cienkim, dociera do jelita grubego lub okrężnicy. Żywność bogata w błonnik zawiera zazwyczaj dwa jego rodzaje: rozpuszczalny i nierozpuszczalny. Błonnik rozpuszczalny rozpuszcza się w wodzie i powoduje formowanie się większych, bardziej miękkich stolców. Błonnik nierozpuszczalny nie ulega rozpuszczeniu w wodzie. W rzeczywistości chłonie ją i wzbudza ruch jelita, ułatwiając przesuwanie się stolca.3 Zasadniczo oba rodzaje przyspieszają przesuwanie się stolca przez układ pokarmowy.

Zalecana dzienna porcja błonnika dla ogółu ludności to > 30 g4. Ilość błonnika w diecie należy stopniowo zwiększać. Dzięki temu jelita będą miały czas na przystosowanie się do coraz większej dawki przed jej zwiększeniem. Duże ilości błonnika znajdują się w skórce owoców, lepiej ich zatem nie obierać.

Z różnych przyczyn trudno jednak o odpowiednią ilość błonnika w diecie osób chorych na nerki. Wiele produktów spożywczych bogatych w błonnik zawiera również dużą ilość potasu i fosforu1, 2, których osoby cierpiące na przewlekłą chorobę nerek powinny unikać lub ograniczać ich przyjmowanie. Spożywając większe ilości pokarmów bogatych w błonnik, należy zwiększyć również ilość przyjmowanych płynów. Musisz jednak pamiętać, że nie wolno Ci przekraczać dopuszczalnej ilości płynów.

Wyższe spożycie błonnika (35 g dziennie) może być nieosiągalne dla osoby z chorobą nerek.2, 5 Dobrym zwyczajem jest monitorowanie spożywanych posiłków i płynów przez kilka dni. Warto prowadzić dziennik żywieniowy, który pozwoli na konstruktywne opracowanie w trakcie rozmowy z lekarzem lub dietetykiem diety dostosowanej do Twojego aktualnego stanu zdrowia.

Niektóre owoce i warzywa bogate w błonnik zawierają również duże ilości potasu.1 Być może konieczne w Twoim przypadku będzie ograniczenie ich spożycia lub całkowite wyeliminowanie z diety.

Oto lista wybranych produktów bogatych w błonnik, ale ubogich w potas:

Owoce

maliny, jeżyny, gruszki, jabłka, truskawki, borówki, pomarańcze, żurawina, wiśnie, brzoskwinie i rabarbar.

Warzywa

brokuł, kalafior, cukinia, marchew, kukurydza, kapusta, bataty, bakłażan, cykoria i kabaczek.

Rośliny strączkowe

groszek (mrożony lub ze słoika), zielona i żółta fasola.

Ziarna i produkty z ziaren

Ziarna pełne są bogatsze w błonnik niż rafinowane, zawierają jednak większą ilość fosforanów. Mimo wszystko są bardziej pożądane, ponieważ ludzkie ciało może tylko częściowo strawić taką formę fosforanów.4 Może wchłonąć jedynie 40– 60% „niepożądanych” fosforanów w tych produktach.

Nie musisz eliminować z diety niektórych produktów spożywczych tylko dlatego, że cierpisz na przewlekłą chorobę nerek. Musisz po prostu spożywać je w odpowiednich ilościach. Zaleca się, aby pacjent spożywał całą zaplanowaną porcję dzienną owoców i warzyw oraz wypijał dopuszczalną ilość płynów. Dzięki temu jego układ trawienny będzie miał jak najlepsze możliwe wsparcie przy jednoczesnym przestrzeganiu diety.

Na co zwrócić uwagę